संसारभरका लामखुट्टे एकैपटक मास्न सम्भव छ ? के होला त्यसको असर ?

काठमाडाैं | भदौ ६, २०८१

वर्षायाममा जताततै पानी र हरियाली देखिन्छ । यही कारणले गर्दा कतिपयको यो मनपर्ने सिजन हो पनि हो । तर, वर्षायाममा मानिसलाई लामखुट्टेले निकै नै सताउने गरेको हुन्छ ।

गर्मी शुरू हुनेबित्तिकै लामखुट्टेको आतंक बढ्दै जान्छ । यी लामखुट्टे डेंगु, मलेरियाजस्ता प्राणघातक रोगको कारण बन्छन् । कतिपयको यसबाट मृत्यु समेत हुने गर्छ ।

Advertisment

आफूलाई सुरक्षित राख्न लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नु महत्त्वपूर्ण छ। त्यसकारण मानिसहरूले प्रायः लामखुट्टेलाई भगाउने प्रयास गर्छन् ।

Advertisment

विज्ञान र प्रविधिको विकासमा निकै फड्को मारिसकेको मानव समुदायले के यो लामखुट्टेलाई सधैंका लागि पृथ्वीबाट भगाउन सक्छ ? यदि त्यसो गर्ने हो भने के असर होला ?

विश्वभर लामखुट्टेका ३ हजारभन्दा बढी प्रजाति रहेको बताइन्छ । संसारका यी सबै लामखुट्टे निर्मूल भए के होला ?

लामखुट्टेको विषयमा लामो अध्ययन गरेका अमेरिकी विशेषज्ञ डा. फिल लोनिबसका अनुसार संसारभरका लामखुट्टे एकैपटक मासिएमा त्यसको 'साइड इफेक्ट' मानव समुदायलाई पनि पर्नेछ ।

लोनिबसका अनुसार जीवजन्तुको रगतमात्र होइन, बोटबिरुवाको रस पिएर लामखुट्टे जीवित रहन्छ । त्यसका कारण बिरुवाको परागकण फैलिन्छ र फूल फलमा परिणत हुन्छ । यो लामखुट्टेको एउटा महत्त्वपूर्ण काम हो ।

यसबाहेक लामखुट्टे प्राकृतिक खाद्य चक्रका लागि पनि महत्त्वपूर्ण छन्। धेरै चराचुरुङ्गी र चमेरोले लामखुट्टे खान्छन् । साथै, माछा र भ्यागुताहरूले पनि लामखुट्टेको स्ल्यागलाई आफ्नो खानाको रूपमा प्रयोग गर्छन् ।

लामखुट्टेलाई एकैपटक मास्ने हो भने त्यसले इको सिस्टमलाई नै प्रभावित पार्ने उनको भनाइ छ ।

यद्यपि लामखुट्टे नहुँदा संसार नै चल्दैन भन्नेचाहिँ होइन । कतिपय वैज्ञानिकहरू लामखुट्टेलाई निर्मूल पार्ने हो भने अन्य कुनै जीव प्राकृतिक खाद्य शृंखलामा जोडिन सक्ने बताउँछन् ।

पृथ्वीको विकास हुँदा धेरै प्रजाति लोप भइसकेकाले लामखुट्टे लोप हुँदैमा संसार बर्बाद नहुने उनीहरूको तर्क छ ।

तर, लेनिबस भने यसमा फरक धारणा राख्छन् ।

लामखुट्टे लोप भइसकेपछि त्यसको स्थान लिने अन्य प्रजातिले पनि यस्तै रोग नफैलाउलान् भन्न नसकिने उनको तर्क छ । लामखुट्टेलाई प्रतिस्थापन गर्ने जीव लामखुट्टेजत्तिकै वा अझ बढी खतरनाक हुन सक्ने तर्क उनले गरे ।

वैज्ञानिकहरूले लामखुट्टेका सबै प्रजाति एकैपटक नष्ट गर्ने गरी कुनै अनुसन्धान अगाडि बढाएका छैनन् ।

तर, एडिसलगायत रोग फैलाउने प्रकृतिका लामखुट्टेको अनुवांशिक परिवर्तन गरेर सामान्य बनाउन सकिन्छ कि भन्नेमा भने अनुसन्धान हुँदै आएको छ ।

लोकान्तर संवाददाता

कमेन्ट गर्नुहोस्

सम्बन्धित समाचार

विज्ञान

मंगल ग्रहमा पनि छन् हिमनदी, तर पृथ्वीमा जस्तो पग्लिएर बग्दैनन्, यस्तो छ कारण

असोज २०, २०७९

पृथ्वीमा रहेको हिमनदी पग्लिएपछि त्यसको मुनिबाट पानी बग्न थाल्छ । किनभने यहाँ गुरुत्वाकर्षण बल धेरै छ। हिमस्खलन भनेको हिमपहिरो आउनु हो। मंगल ग्रहमा पनि हिमनदीहरू छन्, धेरै ठूला । तर, मंगल ग्रहको गुरुत्...

विज्ञान

चीनको पहिलो मङ्गल अन्वेषण अभियान सफल

असोज २, २०७९

चीनको पहिलो मङ्गल अन्वेषण अभियानले समृद्ध वैज्ञानिक परिणामहरू प्राप्त गरिरहेको चीनको राष्ट्रिय अन्तरिक्ष प्रशासन (सीएनएसए) ले आइतबार जनाएको छ । सीएनएसएका अनुसार बिहीबारसम्म तियानवेन–१ आर्बिटरले ७८० दिन...

विज्ञान

नास्टले परिणाम देखिने गरी काम गर्नुपर्छः मन्त्री पौडेल

असार ३०, २०७९

शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेलले नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट)ले परिणाम देखिने गरी काम गर्नुपर्ने बताएका छन् । बिहीवार भएको नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठानको ४५औँ प्...

विज्ञान

विश्वकपको कीर्तिमान तोड्दै चन्द्रयान–३ बन्यो युट्युबमा सबैभन्दा धेरै हेरिएको लाइभ भिडियो

भदौ ७, २०८०

भारत चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा चन्द्रयान अवतरण गर्ने पहिलो राष्ट्र बनेको छ । चन्द्रयान–३ को बुधवार चन्द्रमामा सफल अवतरण गराएर छिमेकी राष्ट्र भारतले यस्तो ऐतिहासिक कीर्तिमान बनाएको हो । आफ्नो देशका वैज्...

विज्ञान

चन्द्रमामा सुरक्षित स्थान खोज्दै यसरी घुम्यो भारतको प्रज्ञान रोभर [भिडियो]

भदौ १४, २०८०

इन्डियन स्पेस रिसर्च अर्गनाइजेसन (इसरो)ले चन्द्रमामा प्रज्ञान रोभर घुम्दै गरेको भिडियो सार्वजनिक गरेको छ । चन्द्रयान- ३ मार्फत पठाइएको उक्त रोभर आफ्ना लागि सुरक्षित स्थान खोज्दै घुमेको भिडियो इसरोले बुधवार स...

विज्ञान

पहिलो परीक्षण उडानका लागि तयार भयो नासाको ‘सुपरसोनिक एक्स–५९’ विमान

जेठ ५, २०८१

अमेरिकी राष्ट्रिय एयरोनटिक्स र स्पेस एडमिनिस्ट्रेशन (नासा) को ‘सुपरसोनिक एक्स–५९’ विमानले पहिलो उडानको लागि सम्पूर्ण तयारी पूरा गरेको छ । नासाका स्वतन्त्र विशेषज्ञहरू मिलेर बनेक...

आलेख

आत्मघातमा रमाउने जाति

मंसिर ८, २०८१

संसारका हर मानिस जित्न चाहन्छन् । जित्नुपर्छ भन्छन्, जित्ने प्रयास गर्छन् तर, जित्न भने कसैले सक्दैनन्, सकेका छैनन् । उल्टै यही जित्ने प्रयास नै हारको कारण बन्न पुगेको छ, यसैले नै हराइरहेको छ । मानिस यसैबाट ...

आलेख

जापानको समृद्धिको कथा : नेपालले के शिक्षा लिन सक्छ ?

मंसिर ६, २०८१

अहिलेको समृद्ध जापानलाई यो अवस्था त्यत्तिकै प्राप्त भएको होइन, यसका पछाडि पीडा, बेदना र रगतपसिनाको इतिहास छिपेको छ । आफैंले गरेको विकास मात्र दिगो रहन्छ र विकासका लागि देशवासीको दह्रिलो समर्पण चाहिन्छ भन्ने शि...

आलेख

राजनीतिको धुरी मानिने कांग्रेस किन बन्न पुग्यो औसत दल ?

मंसिर २, २०८१

अमेरिकालाई फेरि महान् बनाउने प्रमुख नारासहित राष्ट्रपतिमा उम्मेदवारी दिएका रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्पले शानदार ढंगले चुनाव जितेपछि विश्व राजनीतिमा नयाँ तरंग पैदा भएको छ । सन् २०१६ मा प्रथम प्रकट र अहि...